In februari bezoekt Maurice, projectleider van Klimmen tegen klimaatarmoede van Solidaridad Europa, kleine koffieboeren in Oeganda die deelnemen aan het klimaatheldenproject. Hij reist naar naar het zuidelijke Masaka en het noordelijke Lira en Amuru. In deze blog lees je over zijn ervaringen en over de bijzondere gesprekken met Jim, Nighty en Andrew.
Op de foto: Op bezoek bij de koffieplantage van de familie Oculi in Oeganda, deelnemers van het klimaatheldenproject van Solidaridad. Tweede van rechts: Maurice Boeschoten.
Jim Kaava: Boslandbouw als oplossing
Ik ga langs bij Jim Kaava. Hij is koffieboer in Masaka, in het zuiden van Oeganda. Hij werkt al jaren samen met Solidaridad en heeft veel gedaan om de gevolgen van klimaatverandering het hoofd te bieden.
Het valt me op dat er mooie grote bomen staan, en dat zijn koffieplanten netjes in rijen opgesteld zijn zodat er makkelijk geoogst kan worden. Ik zie meerdere kleurrijke vogels waar ik de naam niet van weet.
Jim lijkt trots op zijn boerderij, en als de camera loopt begint hij uitgebreid te vertellen: “Als koffieboer profiteer ik van boslandbouw. Allereerst zorgen bomen voor natuurlijke mest: de bladeren die op de grond vallen, worden mulch en voorkomen daarmee bodemerosie. Wanneer ze afbreken, dragen ze bij aan de vruchtbaarheid van de grond. Naast het toevoegen van mest aan de grond, slaan de bomen ook CO2 op, waardoor de lucht wordt gezuiverd.”
Jim Kaava, koffieboer in Masaka, Oeganda“Het ergste is dat de opbrengsten afnemen. We hebben te maken met nieuwe ziekten en plagen in de koffieteelt.”
Een voorbeeld voor anderen
Jim Kaava’s boerderij wordt regelmatig gebruikt om te laten zien hoe je op een duurzame manier rond kan komen van koffieteelt. Ik vraag hem naar verhalen die hij tegenkomt bij zijn collegaboeren: “Het ergste is dat de opbrengsten afnemen. We hebben te maken met nieuwe ziekten en plagen in de koffieteelt.”
Jim vertelt dat boeren daarom steeds minder interesse hebben in koffieteelt: “Boeren richten zich op alternatieven, bijvoorbeeld jaarlijkse gewassen die niet genoeg inkomen opleveren. Of ze beginnen te gokken met veeteelt, terwijl ze niet genoeg kapitaal hebben om ze te beheren en de opbrengsten onzeker zijn.”
Bomen kappen voor houtskool en brandhout
We rijden naar het noorden van Oeganda, richting Amuru en Lira en komen daarmee steeds dichter bij de evenaar. De temperatuur loopt snel op. Onderweg verandert het landschap. Steeds minder groen, steeds meer bruin. De bermen worden droger, de gaten in de weg groter. Soms staat de berm in brand. De gevolgen van klimaatverandering zijn zichtbaar.
Er passeren regelmatig kleine brommertjes met grote witte zakken achterop: houtskool. Houtskool is essentieel voor veel families in Oeganda om te koken en het huis te verwarmen. In andere woorden: een goede handel en één van de belangrijkste redenen voor ontbossing in deze regio.
Nighty Adong Ping: “Het weer is veranderd”
In het Lira in het noorden van Oeganda ontmoet ik Nighty Adong Ping. Het landschap is droog en stoffig. Ik ben benieuwd wat zij merkt van de gevolgen van klimaatverandering.
“Het weer is veranderd”, vertelt ze. “We ervaren zeer hoge temperaturen en de regens zijn niet gekomen. Normaal gesproken zouden we tot 12 zakken koffie oogsten, maar dit jaar hebben we helemaal niets. Klimaatverandering heeft invloed op mijn oogst, terwijl ik van het geld mijn gezin moet voeden.”
Geen alternatief
Collega’s ter plaatse vertellen mij dat er in deze regio veel ontbost wordt voor het maken van houtskool. Waarom zoveel ontbossing, terwijl ook directe gevolgen van klimaatverandering elke dag merkbaar zijn, vraag ik me af?
Nighty legt me uit dat het gaat om een gebrek aan alternatieven. “Je ontkomt er niet aan om andere inkomstenbronnen te zoeken als je niet kan leven van de opbrengst van je boerderij,” weet Nighty. Ze begrijpt daarom dat gezinnen bomen omhakken en houtskool gaan maken, ook al zijn de gevolgen op de lange termijn schadelijk.
Wat is klimaatarmoede?
Klimaatarmoede is armoede die wordt veroorzaakt of verergerd door te snelle klimaatverandering.
Klimaatarmoede is vaak een vicieuze cirkel. Mensen met weinig middelen en beperkte toegang tot hulpbronnen hebben minder mogelijkheden om zich aan te passen aan de veranderende (weers-)omstandigheden. Zij ervaren de negatieve effecten van klimaatverandering, maar kunnen zichzelf dus niet voldoende beschermen of de aanpassingen maken die nodig zijn.
Het gevolg: verslechtende levensomstandigheden, een afname van inkomen en een onzekere toekomst.
Help jij mee? Van klimaatslachtoffer naar klimaatheld!
Andrew Kalanda: Een verdubbeling van oogst
In Masaka spreek ik ook Andrew Kalanda, één van de boeren die, vrij letterlijk, de vruchten plukt van het klimaatheldenproject. “Via Solidaridad leerden we veel over CO2 en de impact ervan op ons milieu. We zien de voordelen schaduwbomen op onze koffieplantages. De bomen brengen water omhoog waardoor de koffieplanten beter groeien. En ze slaan CO2 op, waar ik via het klimaathelden-project een vergoeding voor krijg. Vorig jaar heb ik mijn oogst weten te verdubbelen.”
Vanzelfsprekend ben ik benieuwd wat Andrew doet met de extra inkomsten. “Mijn zussen helpen op de boerderij, maar via dit geld kan ik ze ook steunen van hun schoolgeld te betalen.”
Andrew Kalanda, koffieboer en klimaatheld“Vorig jaar heb ik mijn oogst weten te verdubbelen.”
Tijdens mijn reis spreek ik zowel boeren in het zuiden als in het noorden. En hoewel ik slechts kort op bezoek ben, wordt me niet alleen de noodzaak, maar ook de potentie van het klimaatheldenproject steeds duidelijker.
Er zijn naar schatting 510 miljoen kleinschalige boeren wereldwijd. Beeld je in hoeveel bomen we kunnen planten, en dat deze boeren een vergoeding krijgen voor de CO2-opslag, waardoor er geen reden meer is om bomen te kappen en ze een duurzaam inkomen in het vooruitzien krijgen.
Bekijk de video met interviews
Mijn reis in Oeganda zit er op. En als ik één ding heb geleerd tijdens de vele gesprekken, dan is het dat we de inzet van boerenfamilies zoals die van Nighty Adong Ping, Jim Kaava en Andrew Kalanda hard nodig hebben om klimaatverandering tegen te gaan. Het is essentieel om hen te steunen in hun stappen richting een klimaatbestendige koffie en om een einde te maken aan klimaatarmoede.
