Tekst: Marc Broere
De Europese lobby is voor Solidaridad een nog relatief nieuwe tak van sport, maar speelt een grote rol in het Reclaim Sustainability!-partnerschap. Gert van der Bijl en Catarina Vieira*, (voormalig) EU beleidsadviseurs bij Solidaridad Europa, schetsen de weg die hun organisatie heeft afgelegd.
Tekst: Marc Broere, gepubliceerd in de Vice Versa Power of Voices magazine special (juni 2024).
*Catarina Vieira is voormalig EU beleidsadviseur bij Solidaridad (bij publicatie van dit artikel).
Europees beleid beïnvloeden en publieke steun verkrijgen
Solidaridad is lang geleden met eerlijke handel begonnen en zou zich vervolgens via certificeringsinitiatieven en het werken met grote en kleine bedrijven steeds vaker op het veranderen van markten richten. ‘We realiseerden ons meer en meer’, zegt Van der Bijl, ‘dat je de markt alleen maar effectief kunt veranderen als je ook de politiek erbij betrekt.’
En dan zet beïnvloeding van het EU-beleid de meeste zoden aan de dijk: ‘We kijken hoe de Europese politiek de doelstellingen van Solidaridad kan helpen te verwerkelijken, namelijk: een wereld die goed is voor het milieu èn voor kleinschalige boeren’, vult Vieira aan.
Specifiek richt de Europese lobby van Solidaridad zich op twee soorten wetgeving: de corporate sustainability due diligence directive (CSDDD), waarin eisen aan bedrijven worden gesteld over mensenrechten en milieu, en de Europese ontbossingsverordening, die stelt dat rundvlees en leer, cacao, koffie, palmolie, rubber, soja en hout ‘ontbossingsvrij’ moeten zijn.
Om ook publieke steun voor de lobby te krijgen, is Solidaridad bij campagnes voor een meer duurzame en inclusieve politiek betrokken, zoals Good Clothes, Fair Pay (2022-2023), die voor eerlijke lonen in de textielindustrie pleit.
Het perspectief van producenten prioriteren
Solidaridad is niet de enige maatschappelijke organisatie die rondom deze thema’s lobbyt, maar volgens Vieira wel een van de weinige die zich expliciet op kleine boeren richt: ‘Zij werden tot voor kort nooit als een groep met speciale behoeften gezien, en ze waren ook nooit in gevoelige discussies vertegenwoordigd, zoals over ontbossing.’
Het is hard nodig, zag Vieira in het debat over de ontbossingsverordening. ‘Aan de ene kant zijn er veel groene ngo’s die lobbyen om de ontbossing tegen te gaan, en daar staan bedrijven tegenover die de maatregelen proberen af te zwakken, maar er was geen enkele organisatie die het probleem vanuit producenten in het Zuiden benaderde.’
“Als je echt een duurzame oplossing wilt, is het belangrijk om kleinschalige boeren bij de discussie te betrekken – allereerst omdat ze uit de praktijk heel goed weten hoe je de natuur moet beschermen, maar ook om te voorkomen dat ze straks de dupe van strenge wetgeving worden.”
Voldoen aan wettelijke vereisten
Volgens Vieira is het voor kleine boeren vaak lastig om aan de wettelijke administratieve verplichtingen te voldoen, en is het makkelijker voor grotere producenten en plantages om aan te tonen dat zij de (strengere) eisen navolging geven.
Na tweeënhalf jaar lobbywerk (dit interview heeft plaatsgevonden in 2023, red.) zijn Van der Bijl en Vieira tevreden: in de politieke gremia die bij beide wetgevingstrajecten betrokken zijn, en bij de rapporteur op het gebied van de ontbossingswetgeving, de Europarlementariër Christophe Hansen, is het onderwerp waar Solidaridad aandacht voor vraagt ‘geland’, zeggen ze. Hansen wijst volgens Van der Bijl voortdurend op de gevolgen van het Europese beleid voor kleine boeren in ontwikkelingslanden. ‘Het helpt dat hij zelf uit een familie van kleine boeren komt, uit Luxemburg. Hij is als rapporteur ook in West-Afrika geweest en heeft daar boeren ontmoet – dan besef je goed wat hun uitdagingen zijn.’
Foto: In januari 2023 betraden vijf vertegenwoordigers van kleine boeren van over de hele wereld het podium van het Europees Parlement in Brussel om hun ervaringen en perspectieven op CSDDD te delen, tijdens een speciale bijeenkomst medegeorganiseerd door Solidaridad.
De maatschappelijke lobby in de EU
De meeste strategische partnerschappen binnen het Power of Voices-programma houden zich met lobby en pleitbezorging in lage- en middeninkomenslanden bezig. Waar is het makkelijker om de politiek te beïnvloeden: in, laten we zeggen, Malawi of India, of in Europa?
Catarina Vieira hoeft niet lang na te denken: ‘In Europa heb je de maatschappelijke ruimte om een ngo te zijn en je standpunten openlijk te delen – dat is al een voordeel, omdat het in veel landen buíten Europa helemaal niet vanzelfsprekend is.
Ook vind ik dat het Europees Parlement heel ontvankelijk is voor lobby van maatschappelijke organisaties, ondanks dat het een slechte reputatie heeft en ondoorzichtig en ingewikkeld zou zijn. En het kan absoluut ingewikkeld zijn, maar het is zeker niet ondoorzichtig.
Het gaat erom dat je de juiste formulieren krijgt, dat je weet wie waar de leiding heeft en langs welke schijven de wetgeving gaat, en je kunt openlijk met de parlementariërs van alle lidstaten praten. Er is veel contact tussen de mensen die beleid maken en die het willen beïnvloeden.
Er zijn echt veel gespecialiseerde mensen die met hun medewerkers op onze dossiers bezig zijn en die graag kennis willen uitwisselen, en die je om je mening vragen. Ik denk dat er veel uitdagingen in Malawi en India zouden zijn die ik in het Europees Parlement niet tegenkom.’
Van der Bijl: ‘Het Europees Parlement is ontvankelijk voor stemmen als ze op kennis gebaseerd zijn en als de beleidsmakers het gevoel hebben dat het om belangrijke informatie gaat – het Parlement is niet zo geïnteresseerd in de krantenkoppen van gisteren en in die van morgen. Zeker voor een organisatie die de stem van kleine boeren wil zijn, uit hun naam wil spreken, is het makkelijker te beïnvloeden dan de meeste parlementen van de lidstaten en andere landen.
We hebben nu beiden ruim twee jaar aan Europees beleid gewerkt en mijn waardering voor de mensen en voor de Europese beleidsvorming is sterk toegenomen. Ik bewonder veel mensen in het Parlement die echt goed geïnformeerd zijn en die interesse hebben in wat de gevolgen van hun voorstellen zijn.’
Vieira knikt. ‘Het zou mooi zijn’, zegt ze, ‘als dat vertrouwen in Europa ook de Europese burgers bereikt; daarom geven we ruchtbaarheid aan ons werk en bieden we burgers de gelegenheid om hun stem in Brussel te laten klinken.’
Meer lezen? Dat kan! Klik hier voor de andere artikelen van de Vice Versa ‘Power of Voices’-special: