Palmolie: een onzichtbaar ingrediënt

Wist je dat zo’n 60% van de samengestelde supermarktproducten palmolie bevat? Je vindt het bijvoorbeeld in koekjes, snoep, margarine, shampoo of wasmiddel. Op voedsel is het verplicht om de ingrediënten op de verpakking te noemen, maar op wasmiddel of een tube tandpasta is dat niet het geval. Het is vaak een onzichtbaar ingrediënt.

Maar wat is het eigenlijk precies? Palmolie wordt voornamelijk verbouwd in Azië, Afrika en Midden- en Zuid-Amerika. De olie komt uit de grote oranjerodevrucht van de oliepalm. Wereldwijd is palmolie de meest gebruikte plantaardige olie.

Palmolie heeft helaas geen al te best imago. Het staat vooral bekend om ontbossing en daarmee het verdwijnen van Orang Oetans. Ook pronken veel merken met hun ‘palmolie-vrije’ producten, waardoor consumenten denken dat palmolie altijd een slecht ingrediënt is dat je beter kan vermijden. Dat is enorm zonde. Want wat veel mensen niet weten, is dat duurzame palmolie cruciaal is voor de toekomst van voedselzekerheid en het behoud van de natuur.

Palmolie boycotten is geen oplossing 

Sommige fabrikanten boycotten palmolie omdat dit duurzamer zou zijn. Dat is vaak slecht onderbouwd. Want als de palmolie wordt vervangen door een alternatieve plantaardige olie, zoals soja- of koolzaadolie, is daar veel meer landbouwgrond voor nodig. Palmolie brengt wel 4-10x keer meer olie op dan andere oliegewassen, waardoor het relatief goedkoop is en minder beslag legt op schaarse landbouwgrond.

Een ander probleem van een palmolie-boycot, is dat de invloed op de productie ervan ook verdwijnt. Dat is een gemiste kans voor bedrijven om juist met duurzame palmolie te werken. De manier waarop de palmolieteelt in de afgelopen decennia werd uitgebreid heeft bijgedragen aan ontbossing, maar als er wordt ingezet op het duurzaam verbouwen van palmolie kan het bos blijven staan. Dat is winst voor natuurbehoud en het levensonderhoud van miljoenen palmolieboeren.

Waarom Solidaridad achter palmolie staat

  • Het is een super efficiënt gewas. De oliepalm geeft het hele jaar door elke twee weken(!) oogst: de boer kan de vruchten plukken waar de olie uit geperst wordt.
  • Palmolie zorgt ervoor dat boeren met een relatief klein stuk land het hele jaar inkomen hebben. Bij veel andere gewassen zoals maïs of soja is dat niet zo, en is er veel meer land nodig om hetzelfde te verdienen.
  • Boeren kunnen door de continue stroom van inkomsten investeren in hun huis en voor hun gezin zorgen. Zo kunnen ze door palmolie binnen één generatie uit de armoede komen.
Een palmolie-boycot lost de problemen niet op, en maakt ze mogelijk alleen maar erger. Daarom is het beste alternatief voor palmolie, duurzame palmolie! Het is belangrijk dat palmolie een beter imago krijgt. En om producten met duurzame palmolie juist wel te blijven kopen.

Kom in actie!

  • Blijf producten met palmolie kopen. Laat je niet verleiden door “duurzame” palmolie-vrij claims. De palmolie die je in de Nederlandse supermarkt vindt is voor 88% duurzaam (bron: DASPO) en maakt een groot verschil voor de mensen die het produceren en kwetsbare natuur.
  • Vraag supermarkten en merken of ze duurzame palmolie gebruiken. Doen ze dat, vraag ze om het RSPO-logo op hun verpakking te zetten, zodat jij als consument weet dat er duurzaam gecertificeerde palmolie gebruikt is. Doen ze dat niet? Dan is het tijd voor protest!  
  • Check de palmolie-scorecard van het Wereld Natuur Fonds. Daarin vind je welke grote bedrijven niets doen met duurzame palmolie en welke het beter doen.
  • Teken ons manifest om overheden en bedrijven aan te spreken: wij willen dat álles in de winkel wordt gemaakt in solidariteit met mens, milieu en toekomstige generaties. 
Onze directeur Heske Verburg vertelt op Radio 1 over palmolie.

Europese bedrijven zijn de belangrijkste afnemers van duurzame palmolie. Zo is 93% van de palmolie in Europese voeding gecertificeerd volgens de richtlijnen van het RSPO keurmerk (de round table of sustainable palm oil). Dit is één van de beste standaarden voor duurzame palmolieteelt en inmiddels ook een Topkeurmerk Milieu Centraal. 

Het RSPO-logo voor duurzame palmolie

Kansen voor duurzame palmolie

Wereldwijd wordt ongeveer 4,5 miljoen hectare oliepalmplantage beheerd volgens de duurzame criteria van de RSPO. Binnen dit gebied wordt 300,000 hectare natuurgebied beschermd en beheerd door duurzame palmolieproductie. Dat is ruim 2x de oppervlakte van de provincie Utrecht. Als steeds meer fabrikanten en consumenten palmolie in de ban doen, verdwijnt de vraag naar duurzame palmolie. Dat is enorm slecht nieuws voor de natuur en de boeren. De afgelopen jaren is er door samenwerking tussen maatschappelijke organisaties, overheden, bedrijven en boeren namelijk veel bereikt in het verduurzamen van de sector. Door overheidsingrijpen en het belonen van duurzame productie is de ontbossing voor palmolie in Indonesië en Maleisië heel erg gedaald.

Uitbreiding van oliepalmplantages in indonesie. In de grafiek is te zien dat de ontbossing afneemt.

In de grafiek is te zien dat de ontbossing voor oliepalmplantages in Indonesië afneemt.
Bron: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0266178

De palmolie barometer

Om het gesprek over duurzame palmolie te starten brachten wij in 2022 de Palmolie Barometer uit. Een diepgaand overzicht van de stand van zaken in de palmolie-industrie dat we samen met organisaties van kleinschalige palmolieproducenten in Azië, Afrika en Latijns-Amerika publiceerden. Het beeld van palmolie in Nederland (en de rest van Europa) is te eenzijdig en schenkt geen aandacht aan de rol van de miljoenen kleinschalige boeren die bij de productie betrokken zijn. De belangrijkste conclusie: investeer in kleinschalige palmolieboeren in plaats van palmolie te boycotten! 

Ook is de palmolie die we in Europa gebruiken slechts 9% van de vraag naar palmolie wereldwijd. Want hoe onzichtbaar het hier is, zo zichtbaar is het in Azië en Afrika. Bijna iedere maaltijd wordt bereid met palmolie en daarmee is het een cruciaal ingrediënt voor de armste mensen op aarde. Daarom is het van belang dat boeren over de hele wereld meer kennis moeten krijgen over het duurzaam verbouwen van deze belangrijke voedselbron.

Meer over de Palmolie Barometer

Wat doet Solidaridad in palmolie?

Solidaridad maakt zich hard voor de rol van kleinschalige boeren in de palmolie sector in o.a. Indonesie, Colombia en Nigeria. Er zijn 3 à 4 miljoen kleinschalige palmolieboeren die met hun gezinnen volledig afhankelijk zijn van de teelt van palmolie voor hun inkomen. Hun productiviteit is lager en ook hebben ze vaak onvoldoende kennis over duurzame palmolieteelt. Solidaridad ondersteunt veel kleinschalige producenten met kennis en training. Het is voor hen vaak lastig om aan de regelgeving voor duurzame palmolie, zoals het RSPO-keurmerk en de nieuwe Europese anti-ontbossingswetgeving, te voldoen. 

“Kleinschalige boeren produceren ongeveer 30% van de wereldproductie van palmolie en hun aandeel zal naar verwachting groeien tot 50% in 2030. We moeten luisteren naar wat zij nodig hebben om duurzaam te produceren. En een prijs betalen die boeren in staat stelt om te investeren in duurzame productie en waarmee ze hun gezin kunnen onderhouden.” aldus onze directeur Heske Verburg. Ook maken wij ons hard voor regelgeving tegen ontbossing, waarbij de belangen en mogelijkheden van kleinschalige boeren meegenomen moeten worden.

Steun ons werk
Verder lezen