Continuïteit als uitdaging
Tijdens het Klimaatheldenprogramma krijgen boeren ondersteuning en advies van experts. Maar zodra de trainingsperiode voorbij is, duurt het lang voordat de projectactiviteiten duidelijke resultaten opleveren. Uiteindelijk zullen de bomen fruit en voedsel opleveren en een meetbaar koolstofopslageffect hebben, maar gemiddeld duurt het 2-3 jaar na het planten van de bomen voordat boeren rendement op hun investeringen zien.
In die periode moeten boeren de bomen levend en bloeiend houden. En dat is niet altijd eenvoudig. Boeren kunnen te maken krijgen met droogtes en plagen of in aanraking komen met een partij die veel koffie wil afnemen. De verleiding is dan groot om de bomen te kappen en geld te verdienen aan het hout of de gecreëerde ruimte te gebruiken voor koffieteelt. De voordelen van de bomen op lange termijn kunnen het afleggen tegen voordelen op korte termijn.
‘Wij ontwerpen programma’s die kleine boeren concreet voordeel opleveren,’ zegt Eduard Merger, Climate Innovation Lead en Business Developer bij Solidaridad. ‘Maar ook al kan Solidaridad steun bieden, het grootste deel van het werk moet door de boeren zelf worden gedaan. Door de vele uitdagingen op de korte termijn kan het voor boeren moeilijk zijn om het harde werk van het verzorgen van hun zaailingen tot volwassenheid vol te houden.’ Om uitval te voorkomen heeft Droomfondspartner &ranj een motivatiesysteem ontwikkeld.
Hoe gamification zorgt voor gedragsverandering
&ranj is een gamification-expert die gamegebaseerde oplossingen ontwerpt en produceert om gedragsverandering te bewerkstelligen. Solidaridad betrok het bedrijf bij de Droomfondsaanvraag na het zien van hun werk voor het Can’t Wait to Learn-programma van War Child. In dit programma werken onderzoekers, onderwijsexperts, lokale ontwerpers en schrijvers samen met de programmeurs en game-ontwerpers van &ranj om educatieve games te ontwikkelen voor kinderen in oorlogssituaties.
De interventies van &ranj zijn gebaseerd op de psychologie legt Ellemieke Berings van &ranj uit: ‘Om gedragsverandering te faciliteren, moet je eerst begrijpen wat mensen drijft of tegenhoudt om het gewenste gedrag te vertonen. Je moet de dromen, angsten, behoeften en sociale structuur van mensen begrijpen. Met deskresearch en weken van co-creatie konden we ons hier een beeld van vormen.’
‘Eerst moet uitgelegd worden hoe zoiets ongrijpbaars als koolstof een positieve impact kan hebben op hun leven en dat van hun kinderen. Daarnaast is het belangrijk dat boeren inzien dat ze zelf kunnen zorgen voor een verbetering van hun situatie. We merkten toch vaak dat boeren zichzelf zagen als ‘ontvangers van hulp’, waar iets passiefs vanuit gaat. Het bleek cruciaal om dat gevoel van zelfbeschikking te verbeteren, in combinatie met het creëren van steun voor de interventie binnen de gemeenschappen van boeren.’
Om ervoor te zorgen dat de spellen gebaseerd zijn op de belangen en prioriteiten van de boeren zelf, heeft &ranj boeren in een gemeenschap in Oeganda geïnterviewd. Door de interactie met de boeren merkte &ranj dat de onderlinge relaties van boeren, hun sociale status en de positie in gemeenschap belangrijke drijfveren zijn voor gedrag. Met deze kennis ontwikkelde &ranj het Climate Heroes Game en de Money Trees Savings (MTS) League in de gemeenschap.
Competitie en samenwerking
De Climate Heroes Game helpt spelers om de langetermijnvoordelen te begrijpen van deelname aan het Klimaatheldenproject. Het bordspel wordt gespeeld door boeren aan het begin van hun traject. Om het spel te winnen moeten teams van boeren zogenaamde Geldbomen planten op het ‘tuinbord’. Door met de dobbelstenen te gooien en een reeks verschillende uitdagingen te doorlopen, ervaren de boeren binnen een half uur hoe jarenlang boomonderhoud verloopt. Spelers krijgen verzorgingstips voor hun Geldbomen en zien ze in waarde toenemen. Het team met de meeste munten aan het einde van het spel zijn de Klimaathelden en ontvangen de Money Tree Trophy.
Voor de fase waarin de echte bomen geplant en verzorgd moeten worden, heeft &ranj de Money Tree Saving (MTS) League bedacht. Op een gemeenschappelijk bord houden boeren de voortgang bij van de introductie van boslandbouw op hun plantages. Zo kunnen alle betrokken boeren in een gemeenschap zien hoe de verschillende deelnemers ervoor staan.
Deze activiteit wordt geïntegreerd in bestaande bijeenkomsten binnen de boerengemeenschap, zoals die van de boerencoöperatie, de VSLA of zelfs een kerkgroep. De MTS League zorgt voor vriendschappelijke competitie, wat boeren stimuleert om betrokken te blijven. Het is ook zichtbaar als vrienden en collega’s achterop raken, waardoor boeren elkaar verder kunnen helpen. Ze wisselen kennis uit over het planten en verzorgen van deze geldbomen en zien een gezamenlijk doel om de gemeenschap vooruit te helpen. “Samen kunnen we door de hardste botten bijten” luidt het lokale gezegde over teamwerk.
Sprekende resultaten
Na voor het eerst het bordspel te hebben gespeeld, was 88% van de boeren gemotiveerd om mee te doen aan het Klimaathelden-programma. Een fors hoger percentage dan voorafgaand aan het spel: toen wilde slechts 49% graag deelnemen. 96% van de boeren gaf aan te begrijpen wat het programma hen zou opleveren, in vergelijking met 68% vantevoren.
Bij de MTS League zien we een vergelijkbare trend: 98% van de boeren is enthousiast over de uitdaging van het programma, vergeleken met slechts 27% voorheen. Als reden hiervoor noemen ze de competitie en samenwerking met hun collega’s. Zoals een deelnemende boer het verwoordde: “Wij boeren werken niet geïsoleerd, we delen altijd met onze buren.”
De methode van &ranj kan op grote schaal ingezet gaan worden, maar is geen one-size-fits-all oplossing. In co-creatieworkshops in Nicaragua en Colombia wordt momenteel onderzocht hoe het spel aangepast kan worden aan de lokale context. Bovendien wordt er de komende jaren vanuit de Universiteit Maastricht onderzoek gedaan naar de langetermijnimpact.
Vliegwieleffect
Het motivatiesysteem maakt deel uit van het brede pakket van oplossingen en systematieken die ontwikkeld worden binnen het Droomfondsproject ‘Van klimaatslachtoffers naar klimaathelden’, gefinancierd door de Postcode Loterij. het mogelijk maken om miljoenen boeren de kans te geven klimaatheld te worden. En dat is hard nodig, want omgaan met de gevolgen van klimaatverandering is geen spelletje.
