In Utrecht is de Duurzame Week in volle gang en Solidaridad deed hieraan mee! Samen met De Natuurverdubbelaars hebben wij een interactieve workshop georganiseerd op 19 juni: Business in Landscapes. Wereldwijd staat biodiversiteit onder druk en daar hebben wij mensen veel invloed op, bijvoorbeeld door ontbossing en (te) intensieve landbouw. Via productieketens zijn Nederlandse bedrijven direct verbonden met de landschappen waar ze grondstoffen vandaan halen en er is een groeiend besef dat dit beter kan en moet. Maar waar begin je als professional binnen een bedrijf om het tij te keren en hoe kun je positieve impact realiseren in het landschap waar je bedrijf aan verbonden is?
Katie Minderhoud van Solidaridad vertelde tijdens de workshop over het werk van Solidaridad en onze landschapsaanpak
Vanuit Solidaridad heeft Katie Minderhoud (lees ook haar blog over voedselzekerheid) samen met De Natuurverdubbelaars deze workshop georganiseerd en gehost. Een aantal deelnemers zijn werkzaam (geweest) bij diverse bedrijven in Nederland en brachten hun directe inzichten uit het bedrijfsleven mee. Wat alle aanwezigen vooral met elkaar gemeen hadden was het scherpe besef dat de biodiversiteit, de kwaliteit van de bodem en onze natuurlijke leefomgeving als geheel onder grote druk staan en dat meer actie hard nodig is. Onze collega Mascha was ook bij de workshop aanwezig om interessante inzichten over dit onderwerp te verzamelen (en te delen!).
Het probleem van onze niet duurzame economie
In haar introductie over het werk van Solidaridad begon Katie direct met de vraag: wat is eigenlijk hét probleem in onze huidige, ver van duurzame economie? Dat valt volgens Katie in drie hoofdpunten samen te vatten:
- Productieprocessen zijn zo ingericht dat natuurlijke hulpbronnen worden uitgeput, vervuild of zelfs verloren gegaan (denk aan vruchtbare bodem, water of bossen)
- De consument merkt dit zelf niet direct, maar deze negatieve gevolgen worden ergens anders wel gevoeld door mensen en gaan ten koste van hun leefomgeving en de natuur
- Wij – als consument, maar ook bedrijven – hebben maar een beperkte blik op de omvang van dit probleem en komen onvoldoende in actie
Daarom is het hard nodig dat we deze grote uitdaging (en de oplossingen die er zijn!) breder trekken en op zoek gaan naar de betekenis van duurzaamheid in de lokale context van een productielandschap. Waar komt een product of grondstof eigenlijk vandaan en welke actoren spelen hierbij een rol? De landschapsbenadering is een systeem-aanpak, waarbij producenten, de lokale gemeenschap, het bedrijfsleven en de overheid gezamenlijk definiëren wat duurzame productie is en hoe dit bijdraagt aan een duurzaam landschap, nu en in de toekomst.
Zo noemde Katie als voorbeeld van Solidaridad’s landschapsaanpak ons project in Brazilië waar wij samen met boeren een productiemodel hebben ontwikkeld voor cacao en veeteelt wat bijdraagt aan landschapsherstel door bodemdegradatie en ontbossing tegen te gaan.
Een landschapsbenadering brengt dus het vraagstuk van duurzaamheid terug naar de plek waar het allemaal gebeurt: het landschap zelf. Een landschapsaanpak gaat een stap verder dan een ketenbenadering, omdat er een grotere diversiteit van actoren bij betrokken is en er aandacht is voor meerdere belangen in het landschap. De ketenbenadering blijft een belangrijk deel van de oplossing, want via ketens zijn landschappen verbonden met de markt elders.
Het decennium van ecosysteemherstel
Vervolgens schetste Daan Groot van De Natuurverdubbelaars in het kort hoe het intussen staat met de natuur, de kwaliteit van ecosystemen wereldwijd en de uitdagingen die ons te wachten staan.
Hij deelde ook goed nieuws: afgelopen voorjaar hebben de Verenigde Naties het komende decennium (2021-2030) uitgeroepen tot het decennium van het herstel van ons ecosysteem. En dat biedt ongekende kansen voor het creëren van werkgelegenheid, betere voedselzekerheid en het aanpakken van klimaatverandering.
Volgens Daan zijn er nog veel kansen te benutten voor het herstel van bossen en landschappen, en een landschapsbenadering kan een waardevolle aanpak bieden.
Wat is eigenlijk het verschil tussen een ecosysteem en een landschap? Deze vraag kwam van een van de deelnemers. In de workshop werd het als volgt uitgelegd: een ecosysteem wordt bekeken vanuit een natuur-bril en kent geen harde grenzen, want het betreft stromen en kringlopen in de natuur op allerlei schaalniveaus. Een “landschap” heeft ook geen harde grenzen, maar betreft wel een geografische gebied wat zich onderscheidt op basis van politieke, ruimtelijke of sociaal-culturele eigenschappen die door de mens worden gezien en bepaald.
Hoe krijgen we bedrijven on board?
De hoofdvraag van deze workshop was gericht op de rol van het bedrijfsleven in het verduurzamen en herstel van onze landschappen en de biodiversiteit. Hoe word je als business professional een change agent voor positieve impact hierop? En wat staat de bedrijven momenteel nog in de weg om zich (nog meer) hiervoor in te zetten?
Deze vraag werd voorgelegd aan de deelnemers. O.a. deze ideeën over de bestaande barrières zijn hieruit naar voren gekomen:
- Het besef dat een bedrijf impact heeft op het landschap en de biodiversiteit begint nu geleidelijk bij veel bedrijven te leven maar de handvatten om dit aan te pakken missen vaak nog
- Milieu-lasten worden door veel bedrijven in principe als belangrijk gezien maar zijn niet op de eind-van-het-jaarrekening te zien (de verdiensten zijn voor veel private sector spelers toch belangrijker) – en er wordt ook gevreesd dat de kosten van duurzame verandering te hoog uitvallen
- Bij veel bedrijven vormt duurzaamheid nog steeds maar een klein deel van de algehele bedrijfsvoering, waarbij de meerderheid van de werknemers andere prioriteiten voor ogen hebben (en de ‘duurzaamheidsmensen’ onder de werknemers duidelijk in de minderheid zijn)
- Wat wil de consument? Bedrijven willen alleen duurzame producten leveren als de consument erom vraagt en die vraag is relatief klein vanuit een gestaag groeiende groep bewuste consumenten
- Beleid en wetgeving spelen een belangrijke rol om richting te geven aan het bedrijfsleven en daarom krijgt een écht duurzame bedrijfsvoering nog weinig prioriteit
- Het ontbreekt aan frontrunner voorbeelden van succesvolle initiatieven waarbij bedrijven een positieve impact leveren op herstel en behoud van duurzame landschappen
- De focus blijft gericht op de korte termijn en financiële voordelen – dit moet gaan plaatsmaken voor lange termijn denken
- Wij als mensen vinden het moeilijk om de realiteit onder ogen te zien
- Gebrek aan kennis over dit onderwerp en hoe je dit in de praktijk kan toepassen
Deelnemers in discussie met elkaar over de uitdagingen voor bedrijven om zich in te zetten voor landschapsherstel
Positieve impact in gang brengen
Zo te zien zijn er genoeg uitdagingen om aan te pakken. Het is daarom belangrijk om het juiste haakje te vinden om bedrijven bij de oplossingen te betrekken, het liefst van binnenuit met gemotiveerde professionals.
Zo hebben Daan en Katie ieder een pitch gehouden voor de aanwezigen over twee concept ideeën die nu in ontwikkeling zijn om business professionals te betrekken en samen te werken aan deze positieve impact. Wil je meer weten? Stay tuned, want je leest hier in de toekomst nog meer over.
Duurzame Week in Utrecht
Deze workshop was een van de circa 70 diverse workshops die samen de vierde editie van de Duurzame Week in Utrecht vormen. Tot en met zaterdag 22 juni vinden er nog verschillende leuke activiteiten rondom Utrecht plaats die ieder op hun eigen manier duurzaamheid voorop stellen. Interesse om een of meer events bij te wonen? Kijk vooral op de website van de Duurzame Week!